\documentclass{book} \usepackage[margin=1in]{geometry} \usepackage[dutch]{babel} \usepackage{amsfonts} \usepackage{parskip} \usepackage{amsthm} \usepackage{amssymb} \usepackage{amsmath} \usepackage{xcolor} \newcommand{\R}{\mathbb{R}} \newtheorem{theorem}{Stelling} \newtheorem{lemma}[theorem]{Lemma} \newtheorem{corollary}[theorem]{gevolg} \newtheorem{proposition}[theorem]{propositie} \theoremstyle{definition} \newtheorem{definition}[theorem]{Definitie} \newtheorem{example}[theorem]{Voorbeeld} \newtheorem{remark}[theorem]{Opmerking} \title{Compacte ruimtes} \author{Thomas van Maaren} \begin{document} \maketitle \chapter{Oorspronkelijke tekst} In de topologie zijn we heel vaak bezig met kijken of twee verschillende ruimtes homeomorf zijn. Ook is het belangrijk om te kunnen zien wanneer twee ruimtes niet homeomorf aan elkaar zijn. Zo zijn het gesloten interval $[0,1]$ en de reële getallen niet homeomorf. In velen van deze gevallen kan compactheid ons hiermee helpen. Compactheid is namelijk een topologische eigenschap. Dit betekent dat als twee ruimtes homeomorf zijn, dat beide ruimtes allebei compact moeten zijn of allebei niet. Later in deze tekst zullen we zien dat $[0,1]$ compact is en de reële getallen dat niet zijn. Daarom kunnen ze onmogelijk homeomorf zijn. Ook hebben compacte verzamelingen nog andere interessante eigenschappen. Stel namelijk dat een continue functie een compact domein heeft en een Hausdorff co-domein. Dan geldt er dat de inverse ook continu is. Voordat we hier naar kijken moeten we eerst compacte ruimtes definiëren. Wat zal blijken is dat het vanuit deze definitie vrij moeilijk te zien is welke ruimtes compact zijn en welke niet. Daarom zullen we ook nog wat eigenschappen bewijzen over compacte ruimtes. Dit zal ons een karakterisatie geven van compacte ruimtes in de reële getallen, waardoor het vrijwel meteen te zien is of een ruimte compact is of niet. \section{De definitie van compactheid} Voordat we compacte ruimtes kunnen definiëren moeten we eerst kijken naar open dekkingen. \begin{definition}[Open dekking] We definiëren een open dekking als een collectie opens die samen de hele verzameling vormt. \end{definition} De collectie $\{[0,2/3), (1/3,1]\}$ is bijvoorbeeld een open dekking van $[0,1]$, omdat alle twee de verzamelingen open zijn en ze samen $[0,1]$ vormen. \begin{definition}[Compactheid] We noemen een ruimte compact, als we uit alle open dekkingen een eindige deelcollectie kunnen nemen, die ook een open dekking is. \end{definition} Op deze manier zien we dat alle eindige verzamelingen compact zijn, aangezien elke open dekking daarop eindig is. Ook kunnen we zien dat de reële getallen niet compact zijn. Hiervoor moeten we een open dekking vinden van de reële getallen, die geen eindige deelcollectie heeft, dat alle reële getallen dekt. Kijk bijvoorbeeld naar de collectie van begrensde open verzamelingen. Stel dat we van deze collectie een eindige deelcollectie nemen. Aangezien het alleen uit begrensde verzamelingen bestaat, is de vereniging van de collectie ook begrensd, en kan het niet alle reële getallen overdekken. We zien dus dat onze collectie geen eindige deelcollectie heeft, die een open dekking vormt. Daardoor kunnen we concluderen dat de reële getallen niet compact zijn. Sterker nog: elke onbegrensde verzameling in de reële getallen is niet compact. Neem net als bij reële getallen de collectie van begrensde opens. Een eindige deelcollectie hiervan heeft een begrensde vereniging en dus kan het nooit de hele ruimte bevatten. Het blijkt zo te zijn, dat er in de reële getallen een hele eenvoudige karakterisatie bestaat van compacte verzamelingen. Er geldt namelijk dat een verzameling alleen compact is als het begrensd en gesloten is. Dit rijmt ook met onze eerdere observatie dat de reële getallen niet compact zijn. \section{Eigenschappen van compactheid} Vaak is het erg moeilijk om uit de definitie te zien of een ruimte compact is of niet. Om dit makkelijker te maken kan het helpen om wat eigenschappen van topologische ruimten te bewijzen. \begin{proposition} Compacte verzamelingen in $\R$ zijn begrensd. \end{proposition} \begin{proof} We hadden al gezien dat onbegrensde deelverzamelingen van reële getallen niet compact kunnen zijn, dus weten we dat alle compacte verzamelingen in de reële getallen begrensd zijn. \end{proof} \begin{proposition} Compactheid wordt behouden onder homeomorfismes. \end{proposition} \begin{proof} Stel dat A en B twee homeomorfe topologische ruimten zijn en dat A compact is. We zullen nu laten zien dat B ook compact is. Stel namelijk dat we een open dekking hebben van B. Dan kunnen we deze dekking via de homeomorfisme naar A sturen. Doordat we weten dat A compact is kunnen we hier een eindige deelcollectie van nemen die heel A dekt. Als we deze weer terug sturen naar B via dezelfde homeomorfisme zien we dat we een eindige deelcollectie hebben die heel B dekt, dus zien we dat $B$ ook compact moet zijn. \end{proof} \begin{proposition}Gesloten deelverzamelingen van compacte ruimtes zijn compact. \end{proposition} \begin{proof} Stel dat X compact is en dat A een gesloten deelruimte is van X. Stel nu dat we een open dekking hebben van A en daar het complement van A aan toevoegen. Deze is open omdat het complement van een gesloten verzameling open is. Nu hebben we dus een open dekking van X. Aangezien X compact is, bestaat er een eindige deelcollectie hiervan die heel X dekt en dus ook A. Dus zien we dat A compact moet zijn. \end{proof} \begin{proposition}Alle compacte verzamelingen in een Hausdorff verzameling zijn Gesloten. \end{proposition} \begin{proof} Als laatste is het ook zo dat elke compacte ruimte in een Hausdorff ruimte gesloten is. Stel namelijk dat X Hausdorff is en A een compacte deelruimte is van X. Neem nu een punt $x\in X\backslash A$. Doordat X Hausdorff is weten we dat voor alle punten y in A er open omgevingen van x en y bestaan die elkaar niet overlappen. Als we al deze open omgevingen bekijken van de verschillende y hebben we een open dekking van A en omdat A compact is moet er een eindige deelcollectie hiervan bestaan die heel A dekt. Voor al deze opens bestaat er een corresponderende open omgeving van x die niet overlapt, dus als we nu de doorsnede nemen van al deze opens van x krijgen we een open die helemaal buiten de eindige dekking van A ligt en dus ook buiten A zelf. We zien nu dus dat voor elk punt buiten A er een open omgeving is die buiten A ligt en als we hier de vereniging van nemen zien we dat het complement van A open is, dus is A gesloten. \end{proof} \section{Karakterisatie van compacte verzamelingen in de reële getallen} We weten dat $\mathbb{R}$ een Hausdorff ruimte is. Dus weten we dat alle compacte verzamelingen gesloten zijn. Ook weten we dat alle compacte verzamelingen in de reële getallen begrensd zijn, dus zijn alle compacte verzamelingen in de reële getallen gesloten en begrensd. Nu is het een interessante vraag of alle gesloten en begrensde verzamelingen compact zijn. Het lijkt misschien moeilijk om te zien of dit waar is of niet. Om het makkelijker voor ons te maken kunnen we naar de eigenschappen kijken die we eerder bewezen hebben. Stel nu dat $A$ gesloten en begrensd is en er een compacte verzameling $B\supset A$ bestaat, dan weten we door de eigenschappen, dat $A$ compact moet zijn. Aangezien $A$ begrensd is kunnen we zeggen dat $B=[a,b]$ waarbij $a$ kleiner is dan alle elementen van $A$ en $b$ groter is dan alle elementen van $A$. Nu hoeven we dus alleen te bewijzen dat $[a,b]$ compact is. Hiervoor kunnen we nog een andere eigenschap gebruiken die we bewezen hebben. Aangezien $[a,b]$ homeomorf is aan $[0,1]$ kunnen we zeggen dat als $[0,1]$ compact is, dat $[a,b]$ dat ook moet zijn. \begin{lemma}Compactheid van $[0,1]$\end{lemma} \begin{proof} Stel namelijk dat we een open dekking hebben van $[0,1]$. We willen nu laten zien dat er een eindige deelcollectie hiervan is die ook heel $[0,1]$ dekt. Om dit te doen kijken we naar alle $a$ in $[0,1]$ waarbij $[0,a]$ gedekt word door een eindige deelcollectie. We weten sowieso dat $0$ hieraan voldoet aangezien $[0,0]$ \'e\'en punt is. Daarnaast weten we dat $a$ maximaal 1 kan zijn. We kunnen nu het suprenum nemen van al deze a's en die noemen we b. Stel nu dat $b=1$. Dan kunnen we een open verzameling $U$ nemen waar $1$ in bevat zit. Omdat $U$ open is moet er een $c<1$ bestaan zodat $[c,1]\in U$. Omdat $c